Türkiye ve Azerbaycan arasındaki stratejik iş birliği, enerji alanında bir kez daha kendini gösterdi. 5 Mart 2025 tarihinde, Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı’ndan ilk gaz akışı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılımıyla gerçekleştirilen görkemli bir törenle başlatıldı. Bu proje, hem Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde yeni bir dönüm noktası oluşturuyor hem de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin enerji güvenliğini sağlayarak bölgesel istikrarı güçlendiriyor. Nahçıvan’ın doğal gaz ihtiyacını tamamen karşılayacak olan bu boru hattı, aynı zamanda Türkiye’nin enerji ihracatındaki rolünü pekiştiren bir gelişme olarak dikkat çekiyor.
Projenin Önemi ve Tarihçesi
Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, Türkiye ve Azerbaycan arasındaki enerji iş birliğinin en yeni halkası olarak öne çıkıyor. Projenin temeli, 25 Eylül 2023 tarihinde yine Erdoğan ve Aliyev tarafından atılmıştı. Yaklaşık 18 ay gibi kısa bir sürede tamamlanan bu boru hattı, 85 kilometre uzunluğunda ve 16 inç çapında tasarlandı. Yıllık 500 milyon metreküp doğal gaz taşıma kapasitesine sahip olan hat, Nahçıvan’ın 500 bin nüfusunun enerji talebini tamamen karşılayacak şekilde planlandı.
Projenin kökeni, Aralık 2020’de Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan iyi niyet anlaşmasına dayanıyor. Nahçıvan’ın enerji arz güvenliğini artırmak ve İran’a olan bağımlılığını azaltmak amacıyla hayata geçirilen bu girişim, iki kardeş ülkenin ortak vizyonunun bir ürünü. Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı’ndan çıkış alarak Nahçıvan’a uzanan bu hat, BOTAŞ ve SOCAR iş birliğiyle inşa edildi. Projenin tamamlanmasıyla birlikte Nahçıvan, Türkiye üzerinden kesintisiz ve güvenli bir doğal gaz tedarikine kavuşmuş oldu.
Açılış Töreni ve Liderlerin Mesajları
Iğdır’ın Aralık ilçesindeki BOTAŞ tesislerinde saat 16.00’da başlayan açılış töreni, Türkiye ve Azerbaycan’dan üst düzey yetkililerin katılımıyla gerçekleşti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Azerbaycan Enerji Bakanı Perviz Şahbazov ve Iğdır Milletvekili Cantürk Alagöz de törende hazır bulundu. Törende konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, projenin sadece iki ülke için değil, tüm bölge için taşıdığı stratejik öneme vurgu yaptı.
Erdoğan, “Bugün burada, ‘Tek Millet, İki Devlet’ şiarımızın bir kez daha somut bir göstergesine şahitlik ediyoruz. Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, Azerbaycan ile enerji alanındaki ortaklığımızı daha da derinleştirirken, Avrupa’nın enerji arz güvenliğine de katkı sağlayacak. Nahçıvanlı kardeşlerimizin doğal gaz konforuna kesintisiz erişimini sağlamak, bizim için bir görevdi ve bunu başardık,” dedi. Ayrıca, Türkiye’nin enerji merkezi olma yolunda attığı adımların altını çizen Erdoğan, bu tür projelerin bölgesel barış ve refahı desteklediğini ifade etti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise konuşmasında, projenin iki ülke arasındaki kardeşlik bağlarını güçlendirdiğini belirtti. “Bu boru hattı, Nahçıvan’ın enerji güvenliğini teminat altına alıyor ve Azerbaycan-Türkiye iş birliğinin gücünü bir kez daha ortaya koyuyor. Türkiye’nin desteğiyle Nahçıvan, artık daha güçlü ve bağımsız bir enerji altyapısına sahip,” diyerek Erdoğan’a ve Türk halkına teşekkürlerini sundu.
Projenin Teknik Detayları ve Ekonomik Etkileri
Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, teknik açıdan da dikkat çekiyor. Proje kapsamında, 2 adet hat vanası istasyonu, 2 adet pig istasyonu ve 1 adet ölçüm istasyonu inşa edildi. 85 kilometrelik boru hattı, Iğdır’dan başlayarak Nahçıvan’ın Sederek bölgesine kadar uzanıyor. Hattın yapım maliyeti, 2020-2024 dönemi için Türkiye tarafından 568 milyon TL olarak öngörülmüştü. Bu yatırım, hem Nahçıvan’ın enerji ihtiyacını karşılayacak hem de Türkiye’nin doğal gaz ihracat kapasitesini artıracak.
Nahçıvan, uzun yıllardır doğal gaz ihtiyacını İran üzerinden karşılıyordu. Ancak bu durum, bölgeyi tek bir kaynağa bağımlı hale getiriyor ve enerji güvenliği açısından riskler barındırıyordu. Iğdır-Nahçıvan hattının devreye girmesiyle birlikte Nahçıvan, gaz tedarikinde çeşitliliğe kavuşarak İran’a olan bağımlılığını büyük ölçüde azaltacak. Bu, hem ekonomik hem de jeopolitik açıdan Nahçıvan için önemli bir kazanım anlamına geliyor.
Türkiye açısından ise bu proje, enerji ihracatında yeni bir kapı açıyor. Bulgaristan ve Yunanistan’a halihazırda doğal gaz ihraç eden Türkiye, Nahçıvan ile üçüncü bir ihracat noktasını devreye almış oldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, daha önce yaptığı açıklamada, “Türkiye, 14 farklı noktadan doğal gaz girişi sağlıyor ve artık ihracat noktalarımızı da genişletiyoruz. Nahçıvan’a gaz sevkiyatı, Türkiye’nin bölgesel enerji hub’ı olma hedefinde önemli bir adım,” demişti.
Bölgesel Enerji Güvenliğine Katkı
Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, sadece Nahçıvan’ın değil, tüm bölgenin enerji güvenliğine katkı sağlayacak bir proje olarak değerlendiriliyor. Azerbaycan’ın zengin doğal gaz rezervlerini Türkiye üzerinden Nahçıvan’a ulaştırması, bölgesel enerji ağını güçlendiriyor. Ayrıca, bu hat, ilerleyen dönemde kapasite artışı ile Avrupa’ya gaz sevkiyatı için de bir köprü vazifesi görebilir.
Proje, Türkiye ve Azerbaycan’ın daha önce başarıyla hayata geçirdiği Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) gibi projelerin devamı niteliğinde. Bu hatlar, Azerbaycan gazını Türkiye’ye ve Avrupa’ya taşıyarak kıtalar arası bir enerji koridoru oluşturmuştu. Iğdır-Nahçıvan hattı ise bu koridoru Nahçıvan’a genişleterek bölgesel entegrasyonu bir adım öteye taşıyor.
Enerji uzmanları, projenin uzun vadede ekonomik ve siyasi etkilerinin de büyük olacağını vurguluyor. Nahçıvan’ın enerji altyapısının güçlenmesi, bölgedeki sanayi ve ticaret faaliyetlerini canlandırabilir. Ayrıca, Türkiye’nin Nahçıvan’a sağladığı bu destek, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığı daha da pekiştirerek bölgesel istikrara olumlu katkı sunabilir.
Türkiye-Azerbaycan İş Birliğinin Geleceği
Türkiye ve Azerbaycan, enerji alanındaki iş birliğini sadece doğal gazla sınırlı tutmuyor. Açılış töreninde, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriğin karşılıklı iletimine yönelik bir mutabakat zaptı da imzalandı. Ayrıca, Kars-Nahçıvan Demir Yolu Projesi’ne ilişkin niyet protokolü ve Kahramanmaraş’ta konut, okul ve kültür merkezi inşaatına dair iş birliği anlaşmaları da liderler huzurunda resmiyet kazandı. Bu anlaşmalar, iki ülkenin çok yönlü iş birliğini derinleştirme iradesini ortaya koyuyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar, projenin geleceğine dair iyimser bir tablo çizdi. “Bu hat, sadece Nahçıvan’ın gaz ihtiyacını karşılamakla kalmayacak; aynı zamanda Türkmen gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya sevkiyatı gibi daha büyük projeler için de bir altyapı oluşturabilir,” diyerek Türkiye’nin enerji stratejisindeki vizyonunu paylaştı.
Sonuç: Tarihi Bir Adım
Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı’nın açılışı, Türkiye ve Azerbaycan arasındaki kardeşlik bağlarının enerji alanındaki somut bir yansıması oldu. Nahçıvan’ın enerji güvenliğini teminat altına alan bu proje, aynı zamanda Türkiye’nin bölgesel enerji liderliği yolunda attığı önemli bir adım olarak tarihe geçti. Erdoğan ve Aliyev’in liderliğinde gerçekleşen bu tören, iki ülkenin ortak geleceğe olan inancını bir kez daha gözler önüne serdi.
Bu boru hattı, Nahçıvanlı vatandaşların günlük yaşamını kolaylaştırırken, Türkiye’nin enerji ihracatındaki rolünü güçlendirecek ve bölgesel istikrarı destekleyecek. Türkiye ve Azerbaycan, “Tek Millet, İki Devlet” anlayışıyla attıkları bu adımda, enerji alanındaki iş birliğini yeni bir boyuta taşıdı. Gelecekte bu tür projelerin artması, hem iki ülke halklarının refahını artıracak hem de bölgeye barış ve huzur getirecek potansiyele sahip.
Daha detaylı Ekonomi Haberleri okumak için bizi takip edebilirsiniz.